ΟΙ ΧΑΜΗΛΟΙ ΜΙΣΘΟΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ "ΤΡΑΥΜΑΤΙΖΟΥΝ" ΤΑ ΠΛΕΟΝΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΕΙΩΝΟΥΝ ΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΤΗΤΑ ΚΟΝΤΑΙΝΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

AΡΘΡΟ ΤΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ & ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ

Δυσοίωνα είναι τα στοιχεία που προκύπτουν από την ανάλυση της αγοράς εργασίας στη χώρα μας.

Ο κατώτατος μισθός "ανεβαίνει με... ρυθμούς χελώνας" από την κυβέρνηση με αποτέλεσμα ο μέσος μισθός να είναι σε χαμηλά επίπεδα αγγίζοντας τα 1.160 ευρώ.

Ο "μισθός επιφύλαξης" 'ξεγυμνώνει' τις κυβερνητικές αυξήσεις του κατώτατου

Την ίδια ώρα η υποχώρηση της ανεργίας και οι περισσότερες θέσεις εργασίας αυξάνουν τη διαπραγματευτική δύναμη των εργαζομένων έναντι των εργοδοτών, κάνοντας τα άτομα επιφυλακτικά στο αν θα προσφέρουν την εργασία τους με μισθό κάτω από τα 1.098 ευρώ (στοιχεία του 2024, μοντέλο Heijdra). Αυτός λέγεται 'μισθός επιφύλαξης' και είναι ο ελάχιστος μισθός που απαιτούν τα άτομα για να αντικαταστήσουν τις ελεύθερες ώρες τους με ώρες εργασίας.

Έτσι ενώ μακροχρόνια στην τελευταία 25ετία κατά μέσο όρο ο μισθός επιφύλαξης είναι 1.006 ευρώ, το 2023 σκαρφάλωσε πάνω από αυτό το όριο.

Τι επίπτωση έχει αυτό; Οι Έλληνες δεν προσφέρουν την εργασία τους στον πενιχρό βασικό των 745 ευρώ αλλά ούτε και κάτω από 1.006 ευρώ καθαρά μηνιαίως. Οι άνεργοι νέοι παρατείνουν τις σπουδές τους μένοντας με τους γονείς τους. Οι μεγαλύτεροι, αν είναι άνεργοι, αναζητούν μισθό από 1.098 ευρώ και πάνω (καθαρά μηνιαίως), απολαμβάνοντας είτε εισόδημα εκτός εργασίας (ενοίκια κλπ) ή καταναλώνοντας τον πλούτο τους (μειώνοντας τις αποταμιεύσεις τους και πουλώντας τα περιουσιακά τους στοιχεία). Αμφότεροι, σε ένα ποσοστό, φεύγουν να εργαστούν στο....εξωτερικό.

Πώς όμως επηρεάζει τα άτομα η ακρίβεια; Κανονικά με μισθό κάτω από 1.006 ευρώ τα άτομα υποκαθιστούν τις ώρες ελεύθερου χρόνου με εργασία, δηλαδή κάνουν δεύτερη δουλειά ή υπερωρίες ή δουλεύουν και τα Σ/Κ γιατί δεν....φτάνει ο μισθός ('αποτέλεσμα υποκατάστασης'). Κανονικά με βάση τα στοιχεία 2000-2024 θα έπρεπε με μισθό άνω των 1.006 ευρώ τα άτομα να μειώνουν τις ώρες εργασίας αυξάνοντας τον ελεύθερο χρόνο τους λόγω ικανοποιητικού εισοδήματος κάτι που όμως ίσχυε, αλλά....παλαιότερα, όπως δείχνει η καμπύλη προσφοράς εργασίας στη χώρα μας! 

Πλέον δουλεύουν ολοένα και περισσότερο (γαλάζιες κουκίδες αριστερά της πορτοκαλί γραμμής στο γράφημα) για να αυξήσουν το εισόδημά τους. Αυτό το παράδοξο που δεν είναι παράδοξο, αν λάβουμε υπόψη την άνοδο των τιμών σε βασικά και μη αγαθά, καθιστά κατώτερο αγαθό τον ελεύθερο χρόνο αφού σε μία αύξηση μισθού τα άτομα αυξάνουν τις ώρες εργασίας τους υποτιμώντας την αξία του ελεύθερου χρόνου.

Χαρακτηριστικό είναι ότι πάνω από 4 στους 10 Έλληνες δουλεύουν τα Σαββατοκύριακα, σύμφωνα με την Eurostat.

Αποτέλεσμα; Η παραγωγικότητά τους μειώνεται. 

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, το μέσο προϊόν εργασίας δηλαδή το προϊόν ανά εργαζόμενο μειώθηκε το 2023 και το 2024. 

Και με βάση την ανάλυσή μας η τεχνική αποδοτικότητα της εργασίας έπεσε από 0,881 σε 0,849 το 2023 και ακολούθως σε 0,819 το 2024.

Γιατί; Διότι ισχύει ο νόμος της φθίνουσας απόδοσης. Μετά απο κάποιο ορισμένο επίπεδο ωρών εργασίας η αποδοτικότητα του εργαζόμενου πέφτει, δηλαδή δεν είναι το ίδιο αποδοτικός αν δουλεύει 12 ώρες, τις τελευταίες 2 ώρες με τις πρώτες 2 ώρες για παράδειγμα (λόγω κούρασης κλπ).

Πέραν αυτού όμως οι εργαζόμενοι γίνονται λιγότερο αποδοτικοί και λόγω μη αύξησης της προσπάθειάς τους εξαιτίας του ότι δεν πληρώνονται,  με ικανοποιητικούς βάσει του κόστους ζωής, μισθούς.

Ο "μισθός αποδοτικότητας" ('efficiency wage') στην Ελλάδα - Ψάχνοντας με το...τηλεσκόπιο

Ο μισθός που θα έκανε τους εργαζόμενους αποδοτικούς στην Ελλάδα μεγιστοποιώντας την παραγωγικότητά τους ανέρχεται σε 1.709,78 ευρώ μηνιαίως καθαρά ('μισθός αποδοτικότητας') (μοντέλο Baily). Βέβαια λίγες εταιρίες πληρώνουν αυτό το μισθό που είναι   πολύ υψηλότερος από το μισθό ισορροπίας και το κάνουν για τρεις λόγους : 

Πρώτον, για να μειώσουν την πιθανότητα φυγής αποδοτικών και ικανών εργαζομένων που έχουν διότι σε τέτοιες περιπτώσεις έχουν κόστος πρόσληψης νέων εργαζομένων, κόστος εκπαίδευσής τους ενδεχομένως αλλά και συχνά κόστος απόλυσης σε περίπτωση σύγκρουσης εργοδότη-εργαζομένου. 

Δεύτερον, για να αυξήσουν την προσπάθεια και την παραγωγικότητά τους.

Τρίτον, για να αυξήσουν τα κέρδη τους επωφελούμενες απασχολώντας έμπειρους εργαζόμενους παρά...μη έμπειρους που εκπαιδεύονται μαθαίνοντας.

Ο "βέλτιστος μισθός" ('optimal wage') με βάση την κατανάλωση των Ελλήνων και τις δαπάνες της κυβέρνησης και ο "μισθός πλήρους απασχόλησης"

Ο μισθός που θα ελαχιστοποιούσε το ποσοστό ανεργίας στο ποσοστό που φυσιολογικά θα υπάρχει μέσα στην οικονομία, ο λεγόμενος 'μισθός πλήρους απασχόλησης' αν σήμερα η οικονομία απασχολούσε πλήρως όλους τους παραγωγικούς συντελεστές της (ελαχιστοποίηση μακροχρόνια της ανεργίας στο 5% περίπου) ανέρχεται σε 1.580 ευρώ (καθαρά).

Αντίστοιχα ο μισθός που θα έκανε τα άτομα στην Ελλάδα να μη μειώνουν τις αποταμιεύσεις τους για να καταναλώσουν όσο καταναλώνουν σήμερα, χωρίς να μειώσει φόρους η κυβέρνηση ή να αυξήσει δαπάνες (επιδόματα, επιδοτήσεις, μισθούς δημοσίων υπαλλήλων) είναι ο 'βέλτιστος μηνιαίος μισθός' των 1363,3 ευρώ καθαρά (μοντέλο Ihori).

Και αυτό θα αύξανε και τα φορολογικά έσοδα του κράτους (φόρος εισοδήματος) και θα επιτάχυνε την ανάπτυξη με άνοδο της παραγωγής λόγω αύξηση της παραγωγικότητας των εργαζομένων.

Κωνσταντίνος Βουδούρης

Καθηγητής Μακροοικονομίας & Χρηματοοικονομικών 

Οικομάθεια Desknet Ανάβασις